معاون وزیرعلوم: صندلی برخی دانشگاهها خالی است
معاون آموزشی وزارت علوم با اشاره به اینکه کاهش داوطلبان دانشگاهها و هوش مصنوعی از مهمترین موضوعات پیش روی این وزارت است بر بازنگری در برنامه‌های آموزشی این وزارتخانه تاکید کرد.
به گزارش خبرنگار دانشگاه نشست خبری ابوالفضل واحدی، معاون آموزشی وزارت علوم، امروز در این وزارتخانه با حضور جمعی از اصحاب رسانه برگزار شد.
واحدی در ابتدای این نشست با نگاهی به تاریخچه آموزش عالی در کشور گفت: فعالیت آموزش عالی در ایران در ابتدا با 100 هزار دانشجو آغاز شد. پس از انقلاب اسلامی، گسترش آموزش عالی همواره در دستور کار قرار داشته است و امروز بر اساس آخرین آمار، تعداد دانشجویان در حال تحصیل به 3 میلیون و 118 هزار نفر و تعداد اعضای هیئت علمی در تمامی زیرنظام‌ها به بیش از 60 هزار نفر رسیده است.
وی به برخی دستاوردهای حوزه علم و فناوری کشور اشاره کرد و گفت: 170 مرکز شتاب‌دهنده، 350 مرکز نوآوری، 59 پارک علم و فناوری، 279 مرکز رشد، 23 پارک فناوری پیشرفته، 96 مرکز کارآفرینی و نوآوری، و 2300 شرکت دانش‌بنیان و واحدهای فناوری بخشی از موارد قابل‌افتخار نظام آموزش عالی کشور هستند.
کاهش داوطلبان ورود به دانشگاه
معاون آموزشی وزارت علوم با اشاره به برخی چالش‌های جدی در حوزه آموزش عالی تصریح کرد: یکی از مهمترین این چالش‌ها کاهش تعداد داوطلبان ورود به دانشگاهها است. این مسئله ناشی از تحولات جمعیتی است که موجب کاهش پتانسیل ورودی‌ها به دانشگاهها شده است. همچنین تعداد زیادی از داوطلبان، انگیزه و علاقه کافی برای ورود به دانشگاه ندارند یا در برخی موارد، از کیفیت لازم برخوردار نیستند و علاقه‌مندی به تحصیل فقط در چند رشته خاص متمرکز شده است.
85 درصد دانشجویان از هوش مصنوعی استفاده می کنند
واحدی تصریح کرد: در کنار این مسائل، وجود 2312 واحد دانشگاهی در کشور در حالی که صندلی‌های بسیاری از این دانشگاهها خالی است، ضرورت نگاهی نو و بازنگری در ساختار آموزشی را دوچندان کرده است. از سوی دیگر، ورود هوش مصنوعی به عرصه آموزش نیز به عنوان یک پدیده نوظهور، هم فرصت‌ها و هم تهدیداتی را برای آموزش عالی ایجاد کرده است.
وی با تاکید بر اینکه تحقیقات نشان داده‌اند که بیش از 85 درصد دانشجویان از پلتفرم‌های مبتنی بر هوش مصنوعی استفاده می‌کنند، گفت: هوش مصنوعی میتواند با شخصی‌سازی فرآیند آموزش و کمک به یادگیری، تحول مثبتی در این حوزه ایجاد کند؛ اما از سوی دیگر، ممکن است به تضعیف تفکر انتقادی، رفتارهای غیرحرفه‌ای آکادمیک و مخدوش‌شدن فرآیندهای ارزیابی منجر شود.
سند هوش مصنوعی به زودی به وزارت علوم ابلاغ می‌شود
معاون آموزشی وزارت علوم افزود: سند هوش مصنوعی وزارت علوم به‌زودی ابلاغ خواهد شد تا کاربردهای هوش مصنوعی به شکل ساختارمندتری وارد این حوزه شود.
واحدی با اشاره به اینکه طی یک دهه گذشته موضوع «دهه سرآمدی آموزش» مطرح بوده است، افزود: در طول این سال‌ها اقدامات ارزشمندی صورت گرفته و اکنون نیز برای گرامیداشت این دهه، تقویمی از 6 تا 15 اردیبهشت تنظیم و برنامه‌های ویژه‌ای اجرا خواهد شد.
وی در ادامه به اهداف و برنامه‌های کلان آینده اشاره کرد و گفت: ایجاد دانشگاه‌های پویا، هوشمند و جامعه‌محور، تقویت فرآیند یادگیری به جای آموزش صرف با تأکید بر ارکان و مؤلفه‌های سازنده یادگیری، استفاده از فناوری‌های روز دنیا در فرآیندهای آموزشی و پژوهشی، توجه ویژه به سلامت روان دانشجویان به‌عنوان یکی از شاخص‌های اصلی آموزش استاندارد در دنیا و ترویج رویکرد آموزش مبتنی بر نتیجه که در دانشگاه‌های مطرح جهان در حال اجرا است و در آینده به‌عنوان یکی از محورها در برنامه‌های آموزشی کشور قرار خواهد گرفت.
معاون آموزشی وزارت علوم در پایان سخنان خود تأکید کرد: برای افزایش بهره‌وری در نظام آموزش عالی و مواجهه با چالش‌ها، نیازمند همفکری و بازنگری اساسی هستیم. باید با دیدگاهی جامع‌تر، آموزش عالی را با تحولات نوین جهانی منطبق کنیم تا پاسخگوی نیازهای واقعی جامعه باشد.
عدالت آموزشی همچنان نیازمند بازنگری است
در ادامه این نشست واحدی معاون آموزشی وزارت علوم در پاسخ به سوال خبرنگار تسنیم در خصوص میزان محقق شدن عدالت آموزشی در وزارت علوم و نظام آموزش عالی کشور و آمار اخیر موسسه پژوهش و فناوری آموزش عالی مبنی بر سلطه 50 درصدی مرفهین بر صندلی دانشگاهها گفت: درباره آمار 50 درصد صندلی‌های دانشگاهها در اختیار دهک‌های بالای جامعه باید بگویم که این آمار کمی کلی است. نمی‌توانم به طور قطعی صحت آن را تأیید کنم زیرا نیازمند بررسی دقیق‌تر و مطالعات عمیق‌تر در این زمینه است.
وی ادامه داد: البته برخی مطالعات انجام شده است؛ مثلاً در ارتباط با رتبه‌های تک‌رقمی کنکور در گرایش‌های مختلف، نتایج نشان داده که این افراد اغلب از مناطق برخوردار هستند. اما اینکه بخواهم این آمار کلی را تأیید کنم، نیازمند اطلاعات مشخص‌تر و دقیق‌تر است.
واحدی با اشاره به اینکه دانشگاهها در حال حاضر در دورافتاده‌ترین شهرها و مناطق محروم وجود دارند گفت: فلسفه‌ای که پشت گسترش آموزش عالی بوده ایجاد دسترسی برابر برای همه بوده است. هم دانشگاه‌های دولتی و هم سایر زیرنظام‌های آموزش عالی تلاش کرده‌اند این عدالت را محقق کنند. به عنوان مثال، ما همچنان آموزش رایگان را در برخی بخش‌های آموزش عالی داریم که در همین راستا ارائه می‌شود. اما باید تأکید کنم که مقوله عدالت آموزشی همچنان نیازمند بازنگری است.
آموزش مجازی راهی برای تحقق عدالت آموزشی
معاون آموزشی وزارت علوم تصریح کرد: یکی از راهکارهایی که میتواند در این زمینه کمک کند، توسعه آموزش مجازی است. فرض کنید دانشجویی در مناطق دورافتاده زندگی کند و دسترسی مناسبی به امکانات آموزشی نداشته باشد؛ آموزش مجازی میتواند به این افراد کمک کند تا شکاف‌ها در دسترسی به امکانات آموزشی کم شود.
وی همچنین اقداماتی مانند بومی‌گزینی را که تاکنون اجرا شده‌اند، کمک دهنده به عدالت آموزشی دانست و افزود: هرچند این اقدامات گاهی اثرات جانبی منفی نیز داشته است اما تأکید می‌کنم که دغدغه عدالت آموزشی وجود دارد، اما برای آن باید مولفه‌ها و برنامه‌هایی تعریف شود که بر محورهای اساسی عدالت و دسترسی برابر برای همه دانشجویان متمرکز باشد.
وی در پاسخ به سوالی دیگر درباره ظرفیت‌های کنکور در سال جاری و اینکه چه تفاوتی با ظرفیت‌های سال گذشته داشته است گفت: نتایج اولیه کنکور دهه اول مرداد اعلام و انتخاب رشته نیمه دوم مرداد انجام می‌شود و اعلام نتایج نهایی نیمه دوم شهریور انجام می شود. سال گذشته اعلام نتایج با تاخیر همراه بوده و امیدواریم امسال تاخیر نداشته باشیم و به موقع انجام شود.
واحدی ادامه داد: ظرفیت‌ها تغییر خاصی نداشتند در حال حاضر ظرفیت عددی دکتری مشخص شده، کارشناسی ارشد سه هفته آینده و کارشناسی تیر ماه اعلام می شود و تغییر قابل ملاحظه ای نداشته ایم.
معاون آموزشی وزارت علوم در خصوص سوالی درباره سند آمایش نیز گفت: مصوبات شورای گسترش مانند ماموریت گرایی و اینکه تعداد واحدها متوقف شود یا نشود را اجرایی می کنیم. برای احکام جدید در این حوزه نیز باید بازنگری هایی انجام دهیم و طرح قبلی آمایش باید بازنگری شود و آمایش آموزش عالی نه تنها مطالبه آموزش عالی و دولت است بلکه مطالبه مقام معظم رهبری نیز است.
فعالیت 100 واحد دانشگاه پیام نور متوقف شد
وی در پاسخ به سوالی مبنی بر وضعیت دانشگاه‌های غیرانتفاعی و پیام نور برای سال تحصیلی پیش رو گفت: طبق مصوبه پیشین فعالیت تعداد 100 واحد پیام نور متوقف شده و وزارت علوم هم اکنون در حال انجام مصوبات است و برای سایر واحدها نیز متناسب با فلسفه تشکیل دانشگاه پیام نور و مسئولیت آنها تصمیم گیری می شود.
واحدی اضافه کرد: برای سال جاری، 676 عنوان ظرفیت پذیرش استاد محور داریم که 219 تعداد از آن مربوط به مراکز پژوهشی و مابقی به دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی است.
وی درباره حذف رشته‌ها در کنکور سال 1404 گفت: امسال در دکتری رشته حذفی نداشتیم مگر اینکه دانشگاه درخواست رشته‌ای نداشته باشد که این دیگر حدف نیست.
هوش مصنوعی در اولویت برنامه‌های درسی دانشگاهها
علیرضا نقی زاده مدیر کل دفتر برنامه ریزی آموزش عالی وزارت علوم در این نشست و در پاسخ به سوال خبرنگار تسنیم در خصوص چگونگی ابلاغ سند ملی هوش مصنوعی به دانشگاهها گفت: در سال‌های اخیر توجه ویژه‌ای به نقش هوش مصنوعی در نظام آموزش عالی کشور شده است. این موضوع در بازنگری‌های جدید برنامه‌های درسی دانشگاهها و مقاطع مختلف کارشناسی، ارشد و دکتری برای پذیرش سال 1403، به وضوح دیده می‌شود. در این بازنگری‌ها، درس هوش مصنوعی به عنوان یک درس پایه برای رشته‌های فنی مهندسی و به صورت اختیاری برای سایر رشته‌ها در نظر گرفته شده است.
وی ادامه داد: به دانشگاهها سفارش شده است تا امکان ارائه این درس را فراهم کنند و زیرساخت‌های لازم نظیر آزمایشگاه‌ها و امکانات آموزشی را توسعه دهند. هدف این است که امکان آموزش تخصصی و جامع در حوزه هوش مصنوعی در تمامی مقاطع معتبرترین کازینو انلاین فراهم شود. از سوی دیگر، توجه به این حوزه در جهت پوشش گسترده نیازهای علمی و فناوری کشور بوده و انتظار می‌رود رشد قابل توجهی در تربیت نیروی انسانی متخصص در این زمینه صورت گیرد. نقی زاده یکی از اقدامات کلیدی در این راستا را ابلاغ مصوبه شورای عالی تحقیقات و فناوری در تاریخ 24 فروردین 1404 دانست و افزود: این مصوبه، که توسط رئیس جمهور به تأیید رسیده، زمینه‌ساز توجه جدی به علوم و فناوری‌های راهبردی در نظام آموزش عالی کشور است. معاونت آموزشی با تأکید بر اهمیت این موضوع، پیگیری‌های لازم در راستای اجرای ماده‌های 90 و 99 برنامه هفتم توسعه کشور را به عمل آورده و شورای عالی برنامه‌ریزی آموزشی نیز موظف شده است تا گزارش‌های دوره‌ای شش‌ماهه از پیشرفت این اقدامات ارائه کند.
وی تصریح کرد: دو شورا که مسئولیت اصلی در حوزه آموزش عالی کشور را بر عهده دارند - یعنی شورای گسترش آموزش عالی و شورای عالی برنامه‌ریزی آموزشی - مأمور به تسهیل اجرای رشته‌های علوم و فناوری راهبردی شده‌اند. این رشته‌ها شامل زمینه‌هایی هستند که در برنامه‌های توسعه کشور به عنوان اولویت‌های کلیدی در نظر گرفته شده و نیازمند ایجاد زیرساخت‌های آزمایشگاهی، کارگاهی و سایر امکانات هستند.
مدیر کل دفتر برنامه‌ریزی آموزش عالی وزارت علوم گفت: در حال حاضر تعدادی از این رشته‌ها در دانشگاه‌های کشور ایجاد شده‌اند و برنامه‌هایی برای تمرکز بیشتر بر روی پذیرش دانشجو، تقویت زیرساخت‌ها و توسعه امکانات آموزشی پیش‌بینی شده است. امید است که با اجرایی شدن این برنامه‌ها، شاهد پیشرفت چشمگیری در حوزه‌های علوم و فناوری راهبردی باشیم و بتوانیم پاسخگوی نیازهای علمی، فناورانه و توسعه‌ای کشور باشیم.
وی در پایان افزود: این اقدامات نه‌تنها به توسعه علمی کشور کمک می‌کند، بلکه فرصت‌های جدیدی را برای رشد فناوری‌هایی نظیر هوش مصنوعی فراهم خواهد کرد.
